Teksty źródłowe

  • Teksty źródłowe

    Karol Notz o Horyńcu (materiał źródłowy)

    Karol Notz nauczyciel z Niska, w 1904 roku podróżował po powiecie lubaczowskim i robił inwentaryzację zabytków. Jego notatki są dziś bezcenną wiedzą, dzięki której zachowały się opisy tego co już dawno nie istnieje. Opisuje on także Horyniec, szczególnie dwa obiekty: cerkiew i klasztor. Ponieważ klasztor ma praktycznie kompletną historię, skupimy się tutaj na tym, co pisze Notz o „cerkwi” i jakie z tego zapisku można wyciągnąć wnioski.

    ””Wewnątrz wszystko nowe. Jest mineja moskiewska z r. 1741 z napisem „ex libris eccelsiae Żółkiew”, oprawiona w drzewo ze skórą 12 tomów. Jest obraz św. Mikołaja na płótnie malowany z napisem: „anno domini 1776 20 maja… Copia obrazu z cerkwi na Podg…” niewyraźny dalszy napis, zresztą oddarty. Koło cerkwi kamień nagrobkowy, na dawnym cmentarzu, jakiegoś księdza Dębkowskiego z początku 19 stulecia. Dwa boczne ołtarze, je wystawił Mayster Łukasz Grezi w r. 1825. Była stara cerkiew, która wedle podania 1797 się spaliła, dzisiejsza częściowo z kamienia, częściowo z cegieł murowana. Cerkiew była po pożarze w r. 1841.””

    Notz w ogóle nie wspomina o dzwonnicy, jakby jej nie było w 1904 roku (powszechnie uważa się, że została wybudowana w 1818 roku), jeszcze ciekawsza wydaje się kwestia dzwonnicy, gdy przeczytamy w notatce Notza z Podemszczyzny, że tam starą drewnianą dzwonnicę kupił ks. Poniński z Horyńca. Autor nie wspomina też, że w świątyni był jakikolwiek ikonostas, były tam tylko księgi religijne i jeden obraz. Z boku były dwa drewniane ołtarze. Świątynia była wtedy użytkowana przez grekokatolików i stąd nazywana była cerkwią.

  • Teksty źródłowe

    Podział obszaru gminy Horynieckiej w 1934 roku

    * Według Lwowskiego Dziennika Wojewódzkiego (przed wojną Horyniec leżał w województwie Lwowskim), z 17 września 1934 roku, Horyniec dzielił się na 8 gromad:

    1) Horyniec z miejscowościami: Horyniec, Górka, Miasteczko, Ruda Horyniecka, Świdnica, Szwaby, Trusze, Wieś (zapewne chodzi o Sioło)

    2) Brusno Nowe z miejscowościami: Brusno Nowe i Młodowce.

    3) Deutschbach (obecna Polanka Horyniecka)

    4) Krzywe z miejscowościami: Krzywe i Duchnicze

    5) Nowiny Horynieckie

    6) Podemszczyzna z miejscowościami: Podemszczyzna, Kłosowskie, Puhacze

    7) Rudka

    8) Wólka Horyniecka z miejscowościami: Wólka Horyniecka, Dębina, Papiernia, Tarasówka

  • Teksty źródłowe

    Skorowidz Jana Bigo

    skorowidzW Skorowidzu autorstwa Jana Bigo z 1914 roku, który zawiera wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, możemy znaleźć pewne ciekawostki związane z Horyńcem. Są małe różnice w porównaniu ze „Słownikiem geograficznym Królestwa Polskiego” gdzie wymieniano przysiółki: Tarasówka i Sidnica, tutaj mamy: Rudę Świdnicę, Szwaby i Trusze. Właścicielem Horyńca jest Aleksander ks. Poniński (ludność 1630). Urząd Pocztowy, Urząd Parafialny (łaciński i greckokat.), Urząd Telegraficzny – na miejscu. Sąd powiatowy, Urząd Podatkowy i Starostwo w Cieszanowie.

    W ówczesnych czasach granica powiatów była w innym miejscu, stąd Radruż z Hałaniami należał już do Rawy Ruskiej. Także Dzieiwęcierz nie należał do Horyńca. Poniński posiadał wtedy też włości Brusna Starego z Sochaniem i Sołtysami (ludność 1109), Nowiny Horynieckie (ludność 609), Wulkę Horyniecką (to nie błąd, Wólka wtedy była pisana przez u) z Papiernią i Tarasówką (ludność 666), oraz Podemszczyznę z Puchaczami i Kłosowską osadą (ludność 938).

    hor hor2 hor3 hor4 hor5

  • Teksty źródłowe

    Od czego może pochodzić nazwa Horyniec?

    Są różne teorie, które tłumaczą powstanie nazwy Horyniec. Najprymitywniejszą jest teza, jakoby nazwa ta pochodziła od Ukraińskiego słowa „hora” czyli góra. Należy wątpić, by akurat Ukraińskie słowo dało nazwę Horyńcowi, gdyby tak było, Horyniec nazywałby się po prostu Hora. Ciekawym tropem, odnośnie pochodzenia nazwy Horyńca, jest pochodzenie białoruskie, na jakiego trop możemy wpaść w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego”.

    górzyniec

    Wygląda na to, że istnieją dwa Horyńce, jeden był naszą miejscowością, drugi to nazwa jeziora gdzieś na obecnej Białorusi.

  • Teksty źródłowe

    Horyniec w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego

    „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” to monumentalne dzieło, które zawiera praktycznie wszystkie nazwy geograficzne byłych ziem Polskich, utworzone w latach 1880–1902 w Warszawie. Mamy w nim obraz ówczesnego stanu Horyńca, wraz z większymi przysiółkami, czyli Tarasówka (obecnie Krzywe) i Sidnica czyli Świdnica. Na szczególną uwagę zasługuje następne hasło: Horyniec, nieodsyłające do hasła… Górzyniec.

    horyniec słownik

  • Teksty źródłowe

    Horyniec w Przewodniku po zdrojowiskach Galicyi

    W 1912 roku wychodzi ciekawa publikacja: „Przewodnik po zdrojowiskach i miejscowościach klimatycznych Galicyi”. Oczywiście znajduje się tam wzmianka o Horyńcu. W porównaniu z innymi zdrojami to mikra informacja, ale pokazująca pewnego rodzaju minimum, na jakim wtedy funkcjonowały takie miejscowości. Uwagę zwraca szczególnie zapisek o komunikacji z okolicą, określany mianem „dobre”. Dziś komunikacja niestety coraz gorsza…

    horyniec 190cos

  • Teksty źródłowe

    Horyniec w Księdze Adresowej z 1928 roku

    horyniec ksiega adresowaSporo ciekawostek związanych z „biznesem” przedwojennym w Horyńcu możemy odnaleźć w Księdze Adresowej Polski z 1928 roku.

    Na uwagę zasługuje ciekawe określenie Horyńca jakim jest „letnisko”. Z definicji jest to: miejscowość wypoczynkowa, odznaczająca się atrakcyjnością turystyczną. Przeważnie jest położona w lesie, w górach, nad morzem lub nad jeziorem. Posiada korzystne warunki klimatyczne oraz zaplecze pomieszczeniowo-gospodarcze. Jest dogodnie połączona komunikacyjnie z dużymi ośrodkami miejskimi lub przemysłowymi. W pewnych porach roku, cechy te powodują napływ mieszkańców miast do letniska w celach wypoczynkowych.

    Czyżby, nie tylko uzdrowiskowo ale i turystycznie, przed wojną byliśmy lepiej rozwinięci niż teraz?

  • Teksty źródłowe

    List Marii Kazimiery do Sobieskiego z 2 listopada 1661 roku

    maria kazimiera horyniecW niektórych opracowaniach, dotyczących powiązań Sobieskiego z Horyńcem, możemy odnaleźć wzmianki o tym, że Maria Kazimiera przejeżdżała przez Horyniec, a może nawet zatrzymywała się tutaj. Przywoływanym tekstem jest list do Sobieskiego z 2 listopada 1661 roku. Niewiele z niego możemy się dowiedzieć, zwłaszcza, że nie pada tutaj słowo Horyniec. Niemniej jednak śmiało można założyć, że najkrótsza trasa z Cieszanowa do Niemirowa przebiegała przez Horyniec. Dlatego też możemy zakładać, że Maria Kazimiera wielokrotnie przez ziemie Horynieckie przejeżdżała.

    A Vous meme
    Cieszanów w środę 2 listopada 1661 wieczorem

    Przybyłam właśnie do Cieszanowa, ale nie przypuszczam, żebym się tu zatrzymała na noc, bo postanowiliśmy jechać do samego Niemirowa. Pocieszyłam się trochę, kiedy się dowiedziałam, że będę miała zaszczyt spotkać się tu z Prochem, jak mnie bowiem zapewniano, wpadnie mu przejeżdżać tędy po drodze z Jaworowa do Zamchu. Proszę żebyś Wć tam pojechał, bo powiedział już Fujarze i Trzosowi, że mi to Wć napisałeś, zresztą z wielu przyczyn dobrze by było, żebyś się tam Wć pokazał. 

  • Teksty źródłowe

    Horyniec w encyklopedii Samuela Orgelbranda z 1902 roku

    Samuel Orgelbrand, to autor pierwszej w Polsce wielotomowej encyklopedii z 1902 roku. W niej znajdziemy też zapisek związany z Horyńcem. Ciekawostką są tutaj dwa hasła sąsiadujące z Horyńcem, są to Hory i Horyń:

    Samuel Orgelbrand horyniec

    Powszechnie uważa się, że nazwa Horyniec pochodzi od ruskiego „hora” mającego oznaczać górę. Oczywiście Horyniec i góry to duże „przegięcie”. Natomiast sąsiadujące hasła w owej encyklopedii dają inny trop. Czyżby „Horaj” – i dalej w ruskiej kulturze określenia rzek i miejscowości nad źródłami, miały związek z greckimi boginiami wód niebieskich?