Słownik Horyńczanina

Horyniec to dość niezwykła okolica dla językoznawców, bowiem ukształtowała się tutaj dość specyficzna gwara językowa. Bardzo są wyraźne wpływy gwary lwowskiej. Mamy też naleciałość językową ukraińską i pewnego rodzaju wyrazy typowo polskie, ale bardzo rzadkie, albo w ogóle niespotykane gdzieś indziej. Niestety rdzenna gwara Horyniecka znika w zastraszającym tempie, ale do dziś wielu mieszkańców używa różnorodnych słów, których przyjezdni nie rozumieją. Szczególnie starsze pokolenie ma też pewną manierę w głosie charakterystyczną dla wschodu. Warto ten aspekt badać i utrwalać słownictwo, które nadal jest jeszcze w użyciu, a inne ginie. Dla ułatwienia rozróżnienia wpływów, kolory będą oznaczać wpływy.

Brązowy – gwara lwowska

Granatowy – wpływy ruskie

Zielony – reszta bliżej nieokreślona

 

A
absztyfikant – – adorator

B
baciar – – łobuz
badyl – – chwast
bajbus – – niemowlę, osesek
bajer – – kłamstwo
bajura – – kałuża, błoto
balon – – piłka gumowa
bandzioch – – duży brzuch
bańka – – bombka choinkowa
bebechi – – wnętrzności
bełtać – – mącić, mieszać
besztać – – wymawiać komu
browar – – piwo
brykać – uciekac,
buchacz – – złodziej
buchnąć – – ukraść
bulba – – ziemniak (biał.)
bulić – płacić,
bulka – – bańka mydlana, pęcherzyk powietrza

C
chabazie – – kwiaty, bukiet
chabaż – – zielsko, chwasty
chałupa – – (w znaczeniu: mieszkanie, dom)
chamać, szamać – – jeść
chapnąć – – chwycić
ciumać – – całować się
cygaro – papieros
cymes – – coś bardzo dobrego lub smacznego (jid.)
czerepacha – – mętny typ
czuć – – słyszeć

Ć
ćmok – – cham

D
debra – – wertepy (jid.?)
doobkoła – – dookoła
drapak – – zmywak do naczyń
duć – – dmuchać
durszlak – – cedzak
dziamdziać – – jeść powoli
dziunia – – dziewczyna

F
fafuły – – pełne policzki
farfocle – – strzępy, drobiny
fest – bardzo mocno,
funiasty – – nadęty
funio – – zarozumialec

G
gira – ręka ( Z odcieniem pejoratywnym),
glans – – połysk
głuchman – – głuchy
gnieciuch – – ciasto drożdżowe
graba – – ręka
grajcar – – pieniądz (aus.)
gudz – – węzeł sznurowadła

H
haczyk – – pogrzebacz
hajda – – wynocha! won!
hajtać się – – brać ślub
hajti – – spacer (ukr.)
halastra, hałastra – – zbieranina
handryczyć się – – sprzeczać się, przekomarzać
harbuz – – dynia
harmider – – zgiełk
heca – awantura, zajście jak również żart,
het – całkiem, całkowicie oraz daleko ( bo mu portki penkli het na samym tyli..)
hreczka – – gryka, kasza gryczana (ukr.)
hrymać – – mocno uderzać
hulać – – chodzić, łazić

J
jadaczka – – gęba
juszka – – rzadka zupa (staropol.)

K
kaban – – wieprz
kaczan – – głąb kapusty (rum.)
kaparzyć – – źle robić
katulać – – toczyć coś okrągłego
kibelek – – garnuszek (niem.)
kidać – – rzucać
kima – noc , spać(.Z lwoskim chłupakim…. co cały kimy ze mnu bedzi spać…),
kimać – – spać
kinol – – nos kireja – – płaszcz
kiwać – oszukiwać, zwodzić,
kłapacz – twarz, gęba,
kłapaczka – – usta
kolegówna – – koleżanka
kręcić gitarę – – fantazjować
kumać – – rozumieć
kusz – precz, wynoś się,
kutać – – zwijać
kutia – – pszenica z makiem i bakaliami (lit.)
kwit – pieniądz,

L
lola – – dziewczyna

Ł
łepeta, łepetyna – – głowa

M
maćko – – brzuch
makówka – – głowa
małpiszon – – małpa (także w przenośni)
manele – – drobiazgi (jid.)
masny – – tłusty (cze.)
maścić – – bić
mazak – – twarz
mazepa – – brzydka kobieta
mecyje – – specjał (jid.)
menda, menta – policjant
meszty – – półbuty damskie, kapcie (ros.)
mieć ikrę – mieć temperament,
miglanc – – spryciarz
mordownia – – knajpa

N
nachapać – – nagromadzić
nadać się – – przydać się
naobkoło – – na około
niezdały – – do niczego
nykać – – szukać

O
odfastrygować się – – odczepić się
odwalić(zawalić) kitę – umrzeć / Kto wy lwowi raz był bity, ten odwalić musi kity…/,
oględnoć – – obejrzeć

P
pacan – – głupiec (ros.)
pała – – głowa
paniaga – wielki pan, bogacz, ważniak,
paszcza – – usta
paszczękować – – dużo mówić
pinda – – niedorosła dziewczyna (hebr.)
prażyć – – gotować
proch – – kurz

R
rajdać – – długo rozmawiać
rańsze – – wcześniej
raptus-nerwus – ktoś porywczy, gwałtowny,
rychać – – kaszleć
rychtować – – przygotować (niem. Richtung – porządek, ułożenie, kierunek)
ryćkać – – kopać
ryło – – twarz
rynwa – – rynna
rypać się – – tłuc się

S
sicz – – sitwa, grupa
skałka – – drobne drewienko, drzazga
skidać – zdejmować /Łapawicy z graby skidam …/,
skikać – – skakać (ukr.)
skisły – – skwaśniały
słychać – – czuć zapachy
smalić – pić
smarowóz – – brudas
sobaczyć – – wyzywać
szczeznąć – – zgubić się
szczypka – – drewno na rozpałki
szwendać się – – chodzić tu i tam

T
tałapać się – – pluskać się
telepać się – – trząść się

W
w te i we wte – – tam i z powrotem
wprzódy – – naprzód
wyrywać – – uciekać

Z
za frajer – – za darmo
zadekować – – skryć się
zaiwaniać – grać , pracować,kraść
zaiwaniać – – kraść
zawdy – – zawsze (staropol.)
zaziapać – – zarzucić urok
zdybać kogo – – znaleźć
znać – – widzieć
zolić – – bić